MUHASEBE'DE DEFTER TUTMA

İşlem ve olayları para ve ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma özetleyerek rapor etme ve sonuçlarını yorumlama bilimidir.

DEFTER TUTMANIN AMAÇLARI:
Defter tutma, işletmede meydana gelen parasal işlemlerin belli bir düzen içerinde ticari defterlere yazılmasını ifade eder.
Devlet harcamalarının karşılığı, en büyük kaynak vergidİr. Vergi para demektir. O halde kazanç elde eden bütün gerçek ve tüzel kişilerin kazançları üzerinde ödeyecekleri vergi devleti yakında ilgilendirir.
Devlet kişilerin vergi karşısındaki durumlarını, verginin doğru hesaplanıp hesaplanmadığını işletmenin tuttuğu ticari defter ve belgelerden öğrenir ve takip edebilir.

T.T.K. ya göre bir ticari işletmeyi kısmen dehi olsa kendi adına işleten kişiye tacir denir. Ticari defter tutmak zorunda olan tacirler VUK 172. maddede belirtilmiştir.
TİCARET VE SANAT ERBABI: Ticari kazanç elde eden gerçek kişi tacirlerdir.

TİCARET ŞİRKETLERİ: Gerçek ya da tüzel kişilerin bir araya gelerek TTK hükümleri çerçevesinde oluşturmuş oldukları ortaklıklardır.

İKTİSADİ KAMU MÜESSESELERİ: Devlete, özel idarelere, belediyelere ve diğer kamu idare ve kuruluşlarına ait ve tabi olup faaliyetleri devamlı bulunan ticari, sınai ve zirai işletmeler.

DERNEK VE VAKIFLARA AİT İKTİSADİ İŞLETMELER: Dernek ve vakıflara ait veya bağlı olan işletmeler.

SERBEST MESLEK SAHİPLERİ: Ticari mahiyette olmayan işleri, bir işverene bağlı olmadan, kendi nam ve hesabına yapan , ilmi, mesleki bilgisi ile para kazanan kişilerdir.

ÇİFTÇİLER: Zirai faaliyetle uğraşanlar.


Yukarda belirttiğimiz kişi ve kuruluşlardan, VUK'un 173. maddesinde belirtilen şartları taşıyanlar ticari defter tutmak zorunda değillerdir.

GELİR VERGİSİNDEN MUAF OLAN ESNAF: İşyeri açmadan, işçi çalıştırmadan, pazar takibi yapmadan, motorlu araç kullanmadan değeri yüksek olmayan malları kendi adına üreten ya da alıp satan kişiler gelir vergisinden muaf oldukları için ticari defter tutmazlar.

GERÇEK USULDEN VERGİYE TABİ OLMAYAN ÇİFTÇİLER: Gelir Vergisi Kanunumuzun 54. maddesinde belirtilen işletme büyüklüklerini aşmamış olan çiftçiler stopaj yoluyla vergilendirdikleri için ticari defter tutmazlar.

GELİR VERGİSİ KANUNUMUZA GÖRE KAZANÇLARI BASİT USULDEN TESPİT EDİLENLER: Ticari kazançları basit usulden vergilendirilenler ticari defter tutmazlar.

KURUMLAR VERGİSİNDEN MUAF OLAN İKTİSADİ KAMU MÜESSESELERİ VER DERNEK VE VAKIFLARA AİT İKTİSADİ İŞLETMELER: Genel olarak kamu idare ve müesseseleri tarafından genel insan ve hayvan sağlığını korumak, toplumsal, eğitim amaçlı işletilen kurumlar, dernek ve vakıflara ait olup bakanlar kurulunca vergi işletilen kurumlar, dernek ve vakıflara ait olup bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tanınmıştı. Bu müessese ve işletmeler de ticari defter tutmazlar.


Bakanlıkça kullanılması zorunlu hale getirilen ve ticari defterlere kayıtta esas alınan ticari belgeler; fatura, müstahsil makbuzu,serbest meslek makbuzu, gider pusulası, yazar kasa fişi, giriş ve yolcu taşıma biletleri, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi gibi belgelerdir.

Bu belgeler mükellefin bağlı olduğu vergi dairesinin il sınırları içinde kalan maliye bakanlığının anlaşma yaptığı matbaalarda bastırılır.

Belgelerin hazır hale geldiği tarihten itibaren mükellef tarafından bir ay içinde alınmayan belgeler matbaa işletmesi tarafından defterdarlığa bildirilir ve durum tutanla tespit edildikten sonra basılan belgeler kesilerek iptal edilir.

Basılan belgelerin teslim ve iptal işlemlerinde düzenlenen tutanaklar mükelleflerin dosyalarına konulur.

Matbaa işletmecileri basıma ve dağıtımını yaptıkları belgelere iliştin olarak bilgi formunu İnternet ortamında düzenleyip Bakanlığa bildirmek zorundadırlar.


VUK'a göre Tasdik Edilecek Defterler (md. 220)
   Yevmiye defteri
   Envanter defteri
   İşletme hesabı defteri
   Serbest meslek kazanç defteri
   Çiftçi işletme defteri
   İmalat ve üretim defteri
   Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri
Defterikebir yasal olarak tasdike tabi değildir. Ancak tasdike tabi olmayan bir defter usulüne göre tasdik ettirildiğinde daima sahibe lehine bir ispat aracıdır.

TTK'ye göre Tasdik Edilecek Defterler
   Yevmiye defteri
   Envanter defteri
   İşletme hesabı defteri
   Defter-i kebir
   Karar defteri
Defter tutmak zorunda olan gerçek ve tüzel kişiler ticari defterlerin tasdik ettirirken hem VUK hem de TTK'nın ilgili madde hükümlerini göz önünde bulundurmalıdırlar.

TTK'de tutulması gereken ticari defterlerin, kullanılmaya başlanmadan önce tasdik edilmesi gerektiği belirtilip, herhangi bir tasdik zamanı belirtilmemiştir. (Madde 69) VUK'ta ise tutulması gereken ticari defterler ile ilgili olarak bazı tasdik zamanları belirlenmiştir.(Madde 221-222) Buna göre;